2.-O NEOLÍTICO: A APARICIÓN DA AGRICULTURA

No período anterior, no paleolítico, o clima da terra volveuse tan frío que unha gran parte do planeta quedou cuberta por unha grosa capa de xeo: glaciación e o nome que recibe esta época. Os homes tiveron que se refuxiar en covas. Mulleres e homes tiveron que empregar as peles dos animais que cazaban para vestirse.

Tras este longuísimo período de frío tan intenso, o clima da terra volveu a quentarse. Isto aconteceu hai uns 12.000 anos. Os grupos de cazadores-recolectores do paleolítico volveron a cazar, pescar e recoller froitos  en moito mellores condicións. Seguiron facendo unha vida nómade e depredadora andando dun lado a outro na percura dos alimentos, pois estes homes do paleolítico non coñecían a agricultura nin a gandería.

Se cadra por casualidade ou non, viron agromar algunhas sementes, e comprenderon como medraban as plantas, xa que estes homes estaban moi en contacto coa natureza e observabana diariamente.

Así que comezaron eles mesmos a cultivar as plantas (trigo, avea, centeo, ...). Plantas que ata ese momento medraban silvestres, é dicir pola súa conta e sen intervención do home. Así nacía a agricultura.

Comezaron tamén a domesticar animais, tiñanos preto das súas vivenda e xa non precisaban ir a cazar.
Comezan a construir vivendas máis duradeiras que as chozas e cabanas que facían antes. Fan vivendas de pedra circulares no caso de Galicia e co teito de palla, agrupanse en poboados fortificados con murallas e foxos : os castros.

http://hoxe.vigo.org/movemonos/phistorico_castro.php?lang=gal




A este periodo se lle coñece co nome de neolítico (neo:novo, lithos: pedra) pois seguían a facer as súas ferramentas, utensilios e armas con pedras con pedras , pero non só as tallaban como no paleolítico senón que ademais pulíanas, pero tamén empregaban outros materiais como os ósos, o marfil,...
Aos mortos enterrábanos todos xuntos debaixo dunhas construccións de grandes pedras chamadas mámoas.
E así como os homes do paleolítico pintaban animais nas covas, os homes do neolítico en Galicia, facían grabados nas pedras, nas laxas, unhas veces representando animais, escenas de equitación e caza, pero facían tamén outros que hoxe non comprendemos moi ben o seu significado, con figuras xeométricas: círculos, espirais, labirintos. etc. que para eles dberían de ter un significado. Estes grabados feitos nas rochas  son os petroglifos.

Pasaron de ser depredadores a ser productores.
Pero estes homes non só observaban ás plantas e animais, tamen observaban os asros: a lúa, o sol , as estrelas... , construían grande monumentos con enormes pedras: megalitos ( mega: grande , lithos: pedras) probablemente para medir o tempo, coñecer a chegada das distintas estacións, pois lles interesaba saber cando debían sementar ou colleitar. Moitos destes megalitos, semellan ser observatorios astronómicos para predicir as estacións e outros fenómenos relacionados co tempo, eran como os seus calendarios. Servíanse da lúa e do sol para contar o tempo.

1.-O PALEOLÍTICO : CAZADORES E RECOLECTORES

A VIDA DO HOME NO PALEOLÍTICO

Nos primeiros tempos da prehistoria, o paleolitico (paleo: antigo, lithos: pedra) o home decatouse que traballando as pedras podía facer moitas ferramentas, armas e utensilios.

Ao principio servíalles calquera pedra máis ou menos afiada á que lle ataban un pau ou un óso e facían deste xeito as primeiras machadas, bifaces, choppers, raspadores... pero tamén fixeron outros tipos de instrumentos.

Máis adiante foron perfeccionando estes instrumentos e armas tallándoas (golpeándoas con outras máis duras)  para darlle a forma máis axeitada, amais de machadas, facían raspadores para quitarlle a pel os animais que cazaban; cestos e cestas de vimbio que ataban ou cosían cos tendóns ou nervios dos propios animais...

Aínda non coñecian a oleiría : traballar o barro para facer recipientes, pero empregaban outros materiais como cránios de animais, omóplatas, ... empregaban pedras que quentaban no lume e logo as botaban dentro destes recipientes para quentar a auga .

Estamos falando do homo ou mulier sapiens sapiens que foron desenvolvendo a súa intelixencia por mor do seu traballo, o que fixo que aumentara a súa capacidade cerebral.
Nas covas e abrigos nos que vivían fixeron diferentes pinturas dos animais que cazaban e escenas de caza ou recolección, por exemplo do mel das abellas.

Tamén facían esculturas de mulleres repoludas (chamadas "venus") que eran como deusas da fecundidade e outros gravados en ósos ou marfís dos animais...

Comezaron tamén a ter crenzas espirituais e probablemente facían ritos e cerimonias máxico-relixiosas.

Nesta época houbo un cambio climático e toda Europa arrefriouse e cubriuse de xeo e estes homes e mulleres tivoron que gorecerse en abrigos naturais ou covas  e entre  os penedos e bolos moi abundantes en Galicia.

Alimentábanse de carne de cervo e outros animais que cazaban xuntándose en grupos. Unhas veces cazábanos acurralándoos ou escorrentándoos cara aos despeñadeiros onde morrían ao caeren por eles.

Probablemente coñeceron o lume de casualidade, tal vez ao caer algún lóstrego durante unha tormenta... e aprenderon a facer lume frotando un pau contra un madeiro, ou facendo faíscas co pedernal e empregando escas (palla, fungos, ...) e así e como foron aprendendo a cociñar os alimentos, ou a afumalos para que así durasen máis e poder ter comida nas épocas de escasez. o lume tamén lles servía para se quentar, sobre todo nesta época tan fría ou para escorrentar aos animais.Toda Europa era como un enorme glaciar no que a vida resultaba moi difícil
Máis adiante as neves fóronse retirando cara ao norte e o clima fíxose máis suave  polo que a vida deixou de ser tan dura.
O home seguía recolectando: froitos e vexetais, máis aínda non coñecía a a agricultura nin a gandaría. Os que vivían preto da costa recollían: mexillóns, ameixas, nécoras, ...; e podían practicar a pesca.

A vida destes cazadores-recolectores, aínda que con menos frío, seguía a ser dura.

Andaban sempre dun lugar a outro, eran nomades sempre na procura do alimento e buscando aos rabaños dos animais que cazaban: cervos, cabras, coellos, aves, peixes, mariscos... Vivían en cabanas feitas,se cadra con peles, polas de arbores...

.

Dos animais non só aproveitaban a carne, tamén empregaban os ósos que lles servían de recipientes (cranios, omóplatas), para mangos ou armas (fémur, ...), adornos, bastóns de mando; tendóns e nervios para coser ou atar, as peles para se vestir...

(Todas as ilustracións pertencen á colección "A Nosa Historia" de Pepe Carreiro. Edicións A Nosa Terra)